W ubiegłym roku EMCDDA opublikowało raport pt. „Drugs policy and the city in Europe”, w którym poddano analizie działania z zakresu przeciwdziałania narkomanii stolic europejskich. Poniżej znajdują się wybrane wyniki analiz z ww. raportu. Zachęcamy również do zapoznania się z całym materiałem dostępnym na stronie EMCDDA: http://www.emcdda.europa.eu/publications/emcdda-papers/drug-policy-and-the-city

Unia Europejska (UE) należy do najbardziej zurbanizowanych obszarów na świecie. Ponad dwie trzecie populacji wspólnoty zamieszkuje miasta, w których odnotowuje się najwyższy poziom rozpowszechnienia używania narkotyków oraz najniebezpieczniejsze wzory ich używania. W nowoczesnych miastach funkcjonuje wiele różnych środowisk użytkowników narkotyków – od użytkowników rekreacyjnych po użytkowników problemowych,
co w konsekwencji prowadzi do ujawniania się szeregu problemów zdrowotnych, społecznych i dotyczących bezpieczeństwa.  

Miasta stanowią pole interwencji oraz usług ukierunkowanych na zapobieganie, leczenie i redukowanie szkód związanych z rekreacyjnym używaniem narkotyków. Opracowano szeroki wachlarz działań mających na celu przeciwdziałanie używaniu legalnych oraz nielegalnych substancji w miejscach nocnych rozrywek. W niektórych miastach wobec bywalców nocnych klubów stosowane są strategie z zakresu profilaktyki selektywnej. Usługi z zakresu wstępnej identyfikacji narkotyków („pill testing”) pozwalają użytkownikom dokonać analizy chemicznej posiadanych tabletek lub proszków. Tego typu usługi udostępniane były w różnych okresach w kilku miastach, w tym w Amsterdamie, Berlinie, Paryżu, Wiedniu i Zurichu. Podobne usługi dostępne są również w Madrycie i innych miastach Hiszpanii.

Na terenie niektórych miast sprzedawane są nowe substancje psychoaktywne w sklepach stacjonarnych. Dziewięć miast (Amsterdam, Berlin, Bratysława, Bukareszt, Dublin, Lizbona, Madryd, Ryga i Warszawa) sprawozdało, że sklepy stacjonarne zajmujące się dystrybucją nowych substancji psychoaktywnych zostały zlikwidowane lub nie prowadzą tego typu działalności. We wszystkich przypadkach likwidacja sklepów lub wycofanie ww. produktów nastąpiła w wyniku działań prawnych. W odróżnieniu do pozostałych państw członkowskich UE, Holandia prowadzi politykę tolerancji w zakresie sprzedaży detalicznej konopi indyjskich za pośrednictwem punktów znanych jako „coffee shopy”. W grudniu 2011 r. w Holandii funkcjonowało 651 „coffee shopów”. Niemal połowa tego typu podmiotów zlokalizowana jest w dużych miastach takich, jak Amsterdam, Rotterdam i Haga.

Na ogół formalna odpowiedzialność za koordynację polityk narkotykowych spoczywa na władzach miast. W niektórych przypadkach odpowiedzialność tę reguluje prawo. Miasta mogą różnić się co do sposobów prowadzenia określonych strategii narkotykowych. W niektórych miastach istnieją specjalne jednostki administracyjne odpowiedzialne za politykę narkotykową – z kolei inne miasta wykorzystują do tego celu jednostki o charakterze bardziej ogólnym, które dodatkowo zajmują się także tematyką narkotykową. W miastach, gdzie nie istnieją formalne struktury w zakresie koordynacji ww. działań, wdrażanie strategii narkotykowych odbywa się w ramach struktur krajowych, regionalnych lub lokalnych. Niemniej, we wszystkich przypadkach władze miejskie angażują się w działania w sposób bezpośredni lub pośredni. W niektórych miastach funkcjonują lokalne i miejskie systemy monitorowania problemu narkotyków i narkomanii, które dostarczają danych do tworzenia polityk narkotykowych i planowania działań zaradczych. Powyższe systemy to: system Antenna w Amsterdamie, Føre Var w Bergen, MoySD we Frankfurcie oraz Trend funkcjonujący w siedmiu miastach we Francji. W Polsce, Krajowe Biuro do Spraw Przeciwdziałania Narkomanii promuje sieć ośrodków monitorowania narkotyków i narkomanii na poziomie gminnym.

Wiele stolic europejskich przeznacza specjalne środki finansowe na prowadzenie polityk narkotykowych, których wysokość waha się od 6,5 miliona euro w Berlinie do 29,4 miliona euro w Madrycie. Sposoby wydatkowania tych środków są znacząco różne. Można to jednak wytłumaczyć faktem, że – dla przykładu – niektóre miasta finansują konkretne działania funkcjonujących służb, natomiast inne ośrodki miejskie sponsorują całe agencje odpowiedzialne za całościowe przeciwdziałanie narkomanii w danym mieście.

Wiele miast europejskich opiera swoje działania na oficjalnym dokumencie definiującym strategię narkotykową. W ramach prezentowanego badania zidentyfikowano dziesięć stolic europejskich (Berlin, Bukareszt, Kopenhaga, Helsinki, Lizbona, Madryt, Praga, Sztokholm, Wiedeń i Warszawa), działających w oparciu o dokument strategiczny, który można uznać za obowiązujący. Taki model najczęściej wykorzystywany był do kreowania polityki narkotykowej na poziomie miasta. Dla przykładu, w Sztokholmie obowiązuje Program Przeciwdziałania Używaniu Tytoniu, Alkoholu i Narkotyków (ang. Tobacco, Alcohol and Narcotics Programme), który odzwierciedla cele i zakres przedmiotowy szwedzkich strategii krajowych i regionalnych.

W kilku miastach polityka narkotykowa realizowana jest w sposób bardziej tematyczny. Taki model można spotkać w strategiach polegających na reagowaniu na konkretne zjawiska, które poświęcone są wyłącznie priorytetom polityki narkotykowej. Na przykład w Kopenhadze, która posiada również strategię miejską, jak również w Oslo funkcjonują strategie ukierunkowane na przeciwdziałanie otwartym scenom narkotykowym – podczas, gdy w Amsterdamie funkcjonuje szereg odrębnych strategii i koordynatorów odpowiedzialnych za kwestie takie jak „coffee shopy”, kluby nocne czy pomoc dla bezdomnych.