Informacje o liczbie zgonów spowodowanych użyciem narkotyków przekazywane są corocznie do Centrum Informacji o Narkotykach i Narkomanii Krajowego Biura ds. Przeciwdziałania Narkomanii (CINN KBPN) przez Główny Urząd Statystyczny (GUS). Poszczególne przypadki określone są za pomocą kodu ICD – 10. W 2005 roku opracowano krajową definicję zgonów z powodu narkotyków, którą tworzą kody ICD-10: F11-12, F14-16, F19, X42, X62, Y12, X44, X64, Y14. Polska definicja zgonów została oparta na selekcji B z protokołu EMCDDA oraz na wcześniej stosowanej krajowej metodologii.
Corocznie uaktualniany jest trend dotyczący liczby zgonów. Zmiany w jego tendencji mogą pokazać np. skuteczność prowadzonych działań z obszaru redukcji szkód. Omawiając ten wskaźnik należy wziąć pod uwagę, że zgony związane z narkotykami to pojęcie, które powinno być ściśle doprecyzowane w celu uniknięcia niedoszacowania lub przeszacowania ich liczby.
Departament Badań Demograficznych GUS corocznie udostępnia CINN KBPN dane o śmiertelnych przedawkowaniach narkotyków uzyskanych w badaniu statystycznym „Zgony”. W ramach badania gromadzone są informacje o wszystkich zgonach w Polsce bez względu na ich przyczynę. Dane przekazywane przez GUS uniemożliwiają identyfikację osób, które zmarły w wyniku przedawkowania narkotyków. Baza CINN KBPN zawiera informacje o miejscu śmiertelnego zatrucia i miejscu zameldowania (według powiatów), dane socjo-demograficzne o osobie, która przedawkowała narkotyki oraz rodzaj substancji, z powodu której nastąpił zgon (według kodów ICD - 10). Podstawowym ograniczeniem w zbieraniu danych o zgonach z powodu narkotyków jest wprowadzanie do bazy tylko jednego kodu, czyli jednej bezpośredniej przyczyny zgonu. W Głównym Urzędzie Statystycznym trwają prace nad rozbudowaniem bazy o drugą i trzecią przyczynę zgonu, co dostosuje polski rejestr do wymagań Eurostatu. Posługiwanie się jednym kodem może mieć wpływ na niedoszacowanie liczby przypadków. W polskim systemie monitorowania zgony dotyczą tylko tych przypadków, których bezpośrednią przyczyną było zażycie substancji psychoaktywnej. Monitorowanie nie obejmuje zatem innych sytuacji, gdzie zażywanie narkotyków miało pośrednią lub przypadkową rolę jak np. przemoc, wypadki drogowe.
Dane dotyczące liczby zgonów raportowane są corocznie do EMCDDA i ONZ, jak również służą do monitorowania i ewaluacji Krajowego Programu Przeciwdziałania Narkomanii.
W ramach powyższego wskaźnika prowadzone są również badania kohortowe na temat śmiertelności z powodu narkotyków. Mają one na celu określenie, jaki wpływ ma używanie narkotyków na zwiększoną śmiertelność osób po nie sięgających.
Materiały do pobrania:
